زیان هاي گوشه گیري و انزوا

در برابر منافع و فوایدي که در بالا براي عزلت و انزوا ذکر گردید زیان هاي متعددي در تنهایی و فواید زیادي در معاشرت است که آن ها را می توان دلایل برتري و فضیلت معاشرت شمرد:

-1 نخستین چیزي که اهمیت و ارزش معاشرت را روشن می سازد این است که کسب غالب ملکات فاضله اخلاقی تنها در اجتماع میسر است و در تنهایی ممکن نیست، زیرا بیشتر این ملکات مربوط به طرز روابط با یکدیگر می باشد. تواضع و فروتنی و محبت و ایثار و عفو و گذشت و سخاوت و بردباري و کظم غیظ و عاطفه و ترحم و تملک نفس و… در چگونگی روابط و مناسبات انسان ها پیدا می شود و براي کسب این فضائل حتماً باید در دل اجتماع زندگی نمود.

از این گذشته سلامتی از مفاسد اخلاقی از قبیل حسد، تکبر، دروغ، غیبت و… بواسطه انزوا و گوشه گیري، در حقیقت فضیلت و افتخار نیست؛بلکه از قبیل « منتفی به انتفاء موضوع »است و درست به این می ماند که شخصی براي رهایی از آلودگی به اعمال منافی عفت خود را با وسایلی محروم سازد، گرچه چنین شخصی از این آلودگی محفوظ می ماند ولی این نوع پاکدامنی فضیلت نیست بلکه سلامت است. فضیلت این است که انسان در اجتماع زندگی کند و در لحظات حساس یوسف وار تا لب پرتگاه برود و تسلط خود را برنفس خویش حفظ نماید و بازگردد (البته نه اینکه انسان عمداً و با دست خویش چنین صحنه هایی را ایجاد نماید).

بنابراین براي کسب ملکات فاضله که مقیاس ارزش هاي انسانی محسوب می شوند راهی جز این نیست که در اجتماع زندگی کنیم وبا مردم معاشرت داشته باشیم.

و به عبارت دیگر این صفات برجسته از طریق مبارزه با شهوات و عوامل فساد بدست می آید، همانطور که استحکام و قدرت چوب هاي جنگلی بواسطه پرورش در میان طوفان هاي سخت حوادث است و اگر در گوشه انزوا و در محیطی دربسته و محدود پرورش یابند آن استحکام را از دست می دهند، همچنین افراد منزوي و گوشه گیر قدرت هاي روحی و اخلاقی خود را تدریجاً از دست خواهند داد. شاید حدیث زیر نیز اشاره به همین حقیقت باشد:

در زمان پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم یکی از مسلمانان براي عبادت به کوهی رفته و از مردم کناره گیري نموده بود، وي را نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آوردند حضرت به او فرمود:

«لا تَفْعَلْ انْتَ وَلا احَدٌ مِنْکُمْ، لَصَبْرُ احَدِکُمْ فِی بَعْضِ مَواطِنِ الْاسْلامِ خَیْرٌ مِنْ عِبادَةِ احَدِکُمْ ارْبَعِینَ عاماً»( فیض کاشانی، محجّۀ البیضاء 4/7)

نه تو و نه هیچ یک از مسلمانان چنین نکنید، چه اینکه صبر و استقامت یکی از شما در یکی از محیطهاي اسلامی بهتر از چهل سال عبادت است.

از این سخن پاسخ استدلال اول طرفداران انزوا روشن گردید.

                                                                                                                                                                                              ادامه دارد…

                                                                                                          منبع:کتاب زندگی در پرتو اخلاق آیت الله مکارم شیرازی