مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۳ تیر سال ۱۳۷۲ با تصویب ماده واحده‌ای، روز ۱۰ آذر ماه، سالروز شهادت مجتهد مجاهد و سیاستمدار متعهد آیت الله سید حسن مدرس را به عنوان روز مجلس نامگذاری کرد…

- دیدگاه امام خمینی رحمه الله درباره مجلس

مجلس شورای اسلامی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله ، همواره جایگاهی حساس داشت؛ چرا که برای تحقق آن، خون های ارزشمندی هدیه شده است. به همین دلیل، امام آن را «حاصل خون جمعیتی که وفادار به اسلام بودند» می دانست. مجلس از دیدگاه امام، مکانی است «فراهم آمده از الله اکبرهای مردم» و «عصاره ای است از زحمت های طاقت فرسای ملت.» بنابراین، آن را «بالاترین مقام کشور» برمی شمرد؛ چرا که «اکثریت قاطع مسائل کشور، بی واسطه یا باواسطه به آن وابسته است» ازاین رو، خطاب به نمایندگان مجلس می فرمود: «شما نمایندگان محترم! می توانید با یک رأی خود، خدمت ارزشمندی به خدا و خلق نمایید و بالعکس، و می توانید یک خطر بزرگ را از کشور و اسلام رفع کنید و بالعکس».

-دیدگاه امام خمینی رحمه الله درباره شهید مدرس

امام خمینی رحمه الله در مورد مدرس می فرماید: «مرحوم مدرس که به امر رضاخان ترور شد، از بیمارستان پیام داد به رضاخان بگویید من زنده هستم. مدرس حالا هم زنده است. مردان تاریخ تا آخر زنده اند. … یک شخص روحانی که لباسش از سایر اشخاص کمتر بود و کرباس به تن می کرد. او در مقابل قدرت زیاد رضاخان ایستاد و آن طور هجوم کرد به مجلس که نگذاشت رضاخان کاری بکند و در حالی که عمال رضاخان با هم زنده باد زنده باد می گفتند، ایستاد و گفت که مرده باد رضاخان و زنده باد من. یک همچون مرد قدرتمندی بود، برای اینکه الهی بود. می خواست برای خدا کار بکند و از کسی نمی ترسید. … مدرس یک ملای دین دار بود چندین دوره زمام داری مجلس را داشت و از هر کس برای او استفاده مهیاتر بود. بعد از مردن چه چیز به جای خود گذاشت، جز شرافت و بزرگی. ما می گوییم مثل مدرس ها باید بر رأس هیئت تقنینیه و قوای مجریه و قضایی واقع شود.»

- نظر مدرس درباره مجلس

در دیدگاه مدرس، مجلس قانون گذاری به دلیل تشکیل شدن از نمایندگان مردم کشور، به منزله عصاره ملت و مرکز ثقل مملکت است. وی مجلس را رقم زننده امور ملت و تنها مرجع تصمیم گیرنده در مملکت می دانست. مدرس معتقد بود هیچ قانون، مصوّبه و امتیاز بدون نظر و تصویب مجلس، قانونی نیست. وی در جلسه 25 اسفند 1302 در بیان مقام و منزلت مجلس می گوید: «این مجلس را به منزله تمام ایران می دانم. مثل این است که سی کُرور اهالی ایران در اینجا تشریف دارند.»

-وظیفه مجلس شورای اسلامی

بر اساس قانون اساسی، وظیفه اصلی مجلس شورای اسلامی، قانون گذاری و نظارت است، ولی مجلس نقشی بیش از این بر عهده دارد. مجلس، رقم زننده سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است و از سوی دیگر، ناظری ملی بر عملکرد قوه مجریه به شمار می آید. حاکمیت ملی از سوی نمایندگان اعمال می شود و ملت با دو اهرم قانون گذاری و نظارت، حقوق خود را حفظ و اختیارات دولت مردان را محدود می کند.

-         مراحل قانون گذاری در مجلس شورای اسلامی

رسیدگی به طرح ها و لوایح در پنج مرحله انجام می پذیرد. مرحله اول، اعلام وصول طرح یا لایحه در مجلس و ارجاع آن به کمیسیون مربوط است و در همان حال، تکثیر می شود و در اختیار نمایندگان قرار می گیرد تا اگر نظر و پیشنهادی داشته باشند، به کمیسیون مربوط مراجعه کنند.

مرحله دوم، رسیدگی در کمیسیون است. در مرحله سوم، طرح یا لایحه رسیدگی شده در کمیسیون، به همراه گزارش کمیسیون به هیئت رئیسه مجلس تسلیم می شود تا برای شور اول در دستور جلسه علنی مجلس قرار گیرد. سپس کلیات آن در جلسه علنی به رأی گذاشته می شود و در صورت تصویب به مرحله بعد می رود. در مرحله چهارم، بار دیگر به همراه پیشنهادهای اصلاحی نمایندگان، در کمیسیون بررسی می شود. در مرحله نهایی، برای بار دوم در دستور مجلس قرار می گیرد و در وقت تعیین شده، از طرف مخبر کمیسیون توضیح داده می شود و یک یک موارد آن مورد بحث و رسیدگی و رأی گیری قرار می گیرد.

- تحقیق و تفحص؛ نظارت بر دستگاه های گوناگون

مجلس شورای اسلامی افزون بر تصویب قوانین، حق نظارت مستمر بر اجرای قانون را دارد. قانون اساسی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را به مجلس داده و برای آن ضمانت اجرا هم تعیین کرده است تا مجلس بتواند این وظیفه را به صورت مطلوب انجام دهد. مجلس شورای اسلامی از نظر سیاسی وظیفه دارد با نظارتی که اعمال می کند، خود به خود تخلف از قانون را به حداقل ممکن برساند. درجه اعتبار مجلس، از اساس تا حد زیادی به این نظارت بستگی دارد. مجلس نظارت خود را از راه تذکر، سؤال و استیضاح اعمال می کند.