دوست بد، سبب پشيمانى‏
انسان خواه ناخواه تأثيرپذير است و چنانكه روانشناسان گفته‏اند: نفس انسان چون دزد زبردستى است كه صفات ناپسند را بطور ناخودآگاه از همنشينان خود مى‏دزدد،  و اين حقيقت، هم از نظر علمى و هم از نظر تجربه معمولى و مشاهدات حسى ثابت شده است. وقتى آب با آن همه لطافت در سنگ خارا اثر مى‏گذارد و يا آهن سرد وسخت از همنشينى با آتش، حالت انبساط و انعطاف به خود مى‏گيرد و هر شكل و قالبى را مى‏پذيرد، چگونه مى‏شود كه روح انسان با آن همه لطافت، تحت تأثير رفتار و كردار همنشينان قرار نگيرد؟ راستى گاه نقش رفيق بد در بدبختى انسان از هر عاملى مهمتر است و او را تا سر حدّ فنا ونيستى پيش مى‏برد و براى هميشه موجب پشيمانى مى‏شود و در قيامت انگشت حسرت و تأسف به دندان گزيده، اظهار پشيمانى مى‏كند و با خود مى‏گويد:
رفيقم مرا از هدايت و سعادت بازداشت. بيدارى و آگاهى به سراغ من آمده بود و چشمه سعادت در كنارم جارى بود، ولى اين دوست بى‏ايمان و فاسد، مرا از لب چشمه آب حيات، تشنه بازگرداند و مرا در گرداب بدبختى فرو برد و گمراه ساخت.
نقش دوست در سرنوشت انسان‏
اين آيه نشان مى‏دهد كه اگر مردم به حال خود رها شوند، حقايق الهى را مى‏پذيرند، ولى افراد شيطان صفت آنها را فريب داده و از حق بازمى‏دارند.
در عصر پيامبر دو تن از مشركان به نام «عُقْبه» و «ابَىّ» با هم دوست بسيار صميمى بودند. عقبه با اينكه كافر بود، ولى پيامبر را دوست مى‏داشت. روزى پيامبر را در جمع‏ دوستان خود به صرف غذا دعوت كرد. پيامبر (ص) فرمود:
من تا به يگانگى خدا و رسالت من گواهى ندهى، از غذاى تو نمى‏خورم.
عقبه شهادتين‏را گفت و مسلمان‏شد، ابى اين خبر را شنيد و بر عقبه سخت برآشفت و گفت:
چرا به پيامبر ايمان آورده‏اى، من از تو راضى نمى‏شوم مگر اينكه از مكتب اسلام برگردى و به پيامبر خدا اهانت كنى!
عقبه از اسلام و پيامبر برائت جست و از ايمانش برگشت و پس از مدتى در جنگ بدر به دست ياران پيامبر (ص) كشته شد.
به همين جهت، اسلام در انتخاب دوست سخت‏گير است. امام جواد (ع) در اين راستا فرمود:
 «ايَّاكَ وَ مُصاحَبَةَ الشَّريرِ وَ انَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ أَثَرُهُ»
از همنشينى با بدان بپرهيز كه همچون شمشير برهنه، ظاهرش زيبا و اثرش زشت است.
بزرگمهر گفته است:
 «هيچ‏كس مانند همنشين بد بر من چيره نشد.»

صفحات: 1· 2