احساس غربتى كه در دنياى خاكى به آدمى دست مى‏دهد و در زواياى قلبش شعله‏هاى عشق و دلبستگى كه به وجودى والا و متعالى زبانه مى‏كشد گوياى اين حقيقت است كه اين موجود ضعيف نياز به ارتباط با حىّ توانا و خالق حكيم دارد. انبياء الهى آمدند تا راه اين ارتباط را نشان دهند و انسان را قادر سازند تا از ظلمت، حيرت و سرگردانى رها شده، به وادى نور و سعادت رهنمون شود.
الصَّلوةُ مِعْراجُ المُؤمِن.
نماز نردبان عروج مؤمن است.
نماز زيباترين حالت پرستش است كه آدمى در چشمه جوشان آن خود را از همه آلودگيهاى ظاهرى و باطنى وغفلتها و اغواها شستشو داده، در حضورى‏ترين بزم گفتگوى با خداوند جان را صفا مى‏بخشد.
نماز پرستش فردى و اجتماعى است و در سازندگى فرد و اجتماع داراى آثار ارزشمندى مى‏باشد. روابط فرهنگى، سياسى، اجتماعى، اقتصادى بر محور نماز جلوه حق مى‏گيرد و موجب تكامل فرد و جامعه مى‏شود. حاكميّت فرهنگ نماز، عدالت، امنيّت و تربيت و آزادى و آزادگى را به دنبال دارد.
برخلاف پندارهاى واهى، صنعت و تكنولوژى جديد نيز محصول دينداران و معتقدان به خداست. به‏طورى كه در طول تاريخ امثال ابن سينا، ابوريحان و انيشتن و نيوتون از معتقدان به خدا و عبادت‏كنندگان بودند. پاسكال دانشمند بزرگ رياضى نيايشهاى زيبايى دارد و نيوتون يك ميليون و سيصد هزار كلمه در رابطه با دين سخن گفته است.
و از همه مهمتر، انجام نماز در سايه‏سار ولايت است.
زيرا نماز بى‏ولايت پذيرفته نمى‏شود. چنانكه امام جعفر صادق (ع) مى‏فرمايد: مَنْ لَمْ يَتَوَلّنا لَمْ يَرْفَعِ اللَّهُ لَهُ عَمَلًا. هر كس ولايت ما را نداشته با شد و رهبرى ما را نپذيرد خداوند هيچ كارى را از او بالا نمى‏برد و نمى‏پذيرد.
معارف نماز در حيات اجتماعى نقش مهمّى دارد.
انسان موحّد در نماز فقط خدا را ستايش مى‏كند و از او كمك مى‏خواهد در صراط او گام برمى‏دارد. و از همه ظلمتها و گمراهيها دورى مى‏كند. انسانى كه نماز را بپا دارد پذيرفتن مسئوليتهاى اجتماعى را وظيفه خود مى‏داند.
نماز در تاريخ:
عصر نماز به بلنداى حيات بشر است، نماز رشته‏ايست كه از حضرت آدم (ع) آغاز مى‏شود و در طول تاريخ و قرون ادامه يافته و در اسلام به عالى‏ترين نقطه مى‏رسد.
همه پيامبران الهى دعوت به نماز نمودند. نماز منشور همه سفيران حق است و نماز نخستين عبادتى است كه بر بندگان واجب شد.
1- حضرت ابراهيم (ع) براى خود و خانواده‏اش از خدا توفيق اقامه نماز مى‏خواهد و مى‏گويد:
رَبِّ اجْعَلنى‏ مُقيمَ الصَّلوةِ وَ مِن ذُرِّيَّتِى (ابراهيم/ 40)
پروردگار من! من و فرزندانم را بر پا كننده نماز قرار ده.
2- حضرت اسماعيل (ع) افراد خانواده‏اش را به نماز فرمان مى‏داد و نزد پروردگارش مورد خشنودى بود.
وَ كانَ يأمُرُ اهْلَهُ بِالصَّلوةِ وَالزَّكوةِ كانَ عِندَ رَبّهِ مَرْضِيّاً (مريم/ 55)
و او همواره خانواده‏اش را به نماز و زكاة فرمان مى‏داد و خداوند از او خشنود بود.
3- خداوند خطاب به حضرت موسى (ع) فرمود:
اقِمِ الصَّلوةَ لِذِكرى‏ (طه/ 24)
نماز را براى ياد من بر پا دار.
4- حضرت لقمان به فرزندش فرمود:
يا بُنىَّ اقِمِ الصَّلوةَ وَأْمُرْ بِالْمَعروفِ وانْهَ عَنِ الْمُنْكَر (لقمان/ 17)
پسرم! نماز را بپا دار و امر به معروف و نهى از منكر كن.
5- حضرت زكريّا (ع) در حالى بشارت تولّد فرزندش حضرت يحيى (ع) را از خداوند دريافت مى‏كند كه در محراب عبادت به نماز ايستاده است.
قالَ رَبِّ هَبْ لِى مِن لَّدُنكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبةً انَّكَ سَميعُ الدُّعآءِ فَنادَتْهُ الْمَلئِكَةُ وَ هُوَ قآئِمٌ يُصَلِّى فى الِمحْرَابِ، أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحيى‏ (آل عمران/ 38- 39)
 (زكريا) عرض كرد: «خداوندا! از طرف خود، فرزند پاكيزه‏اى به من عطافرما، كه تو دعا را مى‏شنوى وهنگامى‏كه او در محراب ايستاده و مشغول نيايش بود، فرشتگان او را صدا زدند كه خدا تو را به يحيى بشارت مى‏دهد.»
6- از زبان حضرت عيسى (ع) مى‏خوانيم:
وَ اوْصَانِى بِالصَّلوةِ وَالزَّكوةِ مَا دُمْتُ حَيّاً (مريم/ 31)
و خداوند، تا زمانى كه زنده‏ام مرا به نماز و زكات توصيه كرده است.
7- پيامبر گرامى اسلام فرمود:
اوَّلُ ما فَرَضَ اللَّهُ العبادَ الصَّلوةَ وَ آخِرُ ما يَبْقى‏ عِنْدَ الْمَوْتِ الصَّلوةُ وَ اوَّلُ ما يُحاسَبُ بِهِ العَبْدُ يومَ القيامةِ الصَّلوةُ فَمَنْ اجَابَ فَقَدْ سَهُلَ ما بَعْدَهُ و مَنْ لَمْ يُجِبْ فَقَدِ اشّتَدَّ ما بَعْدَهُ
نخستين پرستشى كه بر بندگان واجب شد نماز است.
آخرين عملى كه هنگام مردن (از انسان) مى‏ماند نماز است و اوّلين چيزى كه روز قيامت از آن بپرسند نماز است، پس هر كس به خوبى جواب گويد و پاسخش را بپذيرند در حسابرسى‏هاى پس از نمازش آسان گيرند و آن كه پاسخ نيكو ندهد در اعمال ديگرش به سختى حساب كشند.
                        _{ناز ونياز، ص: 14}