در بخشي از آيات قرآن از کرامت و ارجمندي انسان و برتري او بر ديگر موجودات سخن به ميان آمده است. در برخي آيات، انسان مورد نکوهش قرار گرفته و حتّي فروتر از حيوانات معرفي شده است.
تأمّل و دقّت در بيان دوگانه قرآن، در باب کرامت انسان، ما را به اين حقيقت رهنمون مي‌کند که از ديدگاه خداوند انسان داراي دو نوع کرامت است: کرامت ذاتي و کرامت اکتسابي. مقصود از کرامت ذاتي آن است که خداوند انسان را به گونه‌اي آفريده است که در مقايسه با برخي موجودات ديگر، از لحاظ ساختمان وجودي، از امکانات و مزاياي بيشتري برخوردار است و يا تنظيم وساختار امکاناتش به شکل بهتر صورت پذيرفته است. در واقع، اين نوع کرامت حاکي از عنايت ويژه خداوند به نوع انسان است و همه‌ي انسان‌ها از آن برخوردارند. از اين رو، هيچ کس نمي‌تواند و نبايد به جهت برخورداري از آن‌ها بر موجودي ديگر فخر فروشد و آن را ملاک ارزشمندي و تکامل انساني خود بداند، يا به جهت آن مورد ستايش قرار گيرد، بلکه بايد خداوند را بر آفرينش چنين موجودي با چنين امکاناتي ستود؛ آن گونه که خود فرمود:

فَتَبارَکَ اللهُ اَحسَنُ الخالِقينَ؛ (اعراف/179)

مقصود از کرامت اکتسابي دست يابي به کمال‌هايي است که انسان در پرتو ايمان و اعمال صالح اختياري خود به دست مي‌آورد. اين نوع کرامت برخاسته از تلاش و ايثار انسان ومعيار ارزش‌هاي انساني و ملاک تقرّب در پيشگاه خداوند است. با اين کرامت است که مي‌توان انساني را بر انسان ديگر برتر دانست. همه‌ي انسان‌ها استعداد رسيدن به اين کمال و کرامت را دارند، ولي برخي به آن دست مي‌يابند و برخي از آن بي‌بهره مي‌مانند.

 (محمدتقي، مصباح يزدي، به سوي خودسازي )