بال های پرواز

فرایند غیبت و انتظار و ظهور منجی موعود، عامل اساسی در مانایی مذهب تشیع بود.

کربلا و انتظار، شیعه را پرتوان، از پیچ و خم تاریخ عبور دادند. اما بدون انتظار، از عاشورا تنها یک تراژدی باقی می ماند که باید با نگاه به گذشته بر این فاجعه ی غم بار گریست و ثواب برد؛ اما انگاره ی انتظار، عاشورا را به حماسه ای تبدیل کرد ضمن گریستن بر آن، باید غیظ و غیرت خود را برای روزگار ظهور متراکم و آماده نگه داشت.

خط ائمه این بود که از کربلا تا ظهور راهی روشن و روش مند رسم کنند که آن حمیت و غیرت و حرارت را از مسیر آن راه انتقال دهند. این عامل زندگی و زنده ماندن شیعیان در تاریخ، باعث شده که شیعه از همه ی مکاتب بالاتر باشد؛ آن هم در زمانی که بشر هنوز به مفهوم فلسفه ی تاریخ پی نبرده بود. این اندیشه به شیعه آن چنان گستره ی نگاه تاریخی داد که بیش از یک هزار سال از نظریه پردازان امروزی جلوتر بود و خود را پیش تر از همه می دید. برای کسانی چون سلفیان، ظهور همه ی دین در گذشته است و آنان در پی بازیافت آن اند؛ برای شیعه اما، ظهور همه گیر دین در آینده است که باید هستی بیابد.

خون امام حسین علیه السلام اسلام را زندگی دوباره داد که بسان قلبی تپنده، انگیزه ی ماندن و برخاستن را به تشیع می دهد؛ اما سمت و سو، شتاب و مقصد این حرکت را اندیشه ی مهدویت می سازد. اگر انتظار نبود، از نهضت امام حسین علیه السلام به جای یک جریان جاری، تنها یک ماجرای حماسی و تراژیک به جا می ماند و شاید تشیع به این نتیجه می رسید که تنها کاری که می تواند برای خدا کند، این است که در راه خدا خوب کشته شود. شیعه، خوب مردن را می آموخت، اما طرحی برای زیستن در عصر غیبت و حیرت و زنده ماندن برای روزگار رهایی نداشت.

انتظار به شیعیان، امیدی می داد که بتواند با سنجه های اصیل دینی و عصر مهدوی زندگی کنند. بنابراین، انگاره ی مهدویت، مانع از فروپاشی مذهب تشیع، انحلال یا انحراف آن در تاریخ گردید. باورهای بنیادینی مانند غیبت، انتظار و ظهور در شیعیان شکل گرفت؛ سپس این باورهای کلامی، به منزله ی سرپل هایی شد که شیعیان را از گردنه های سخت و حوادث روزهای تلخ، به سلامت عبور داد. ماجرای بقای یک هزار و چهارصد ساله ی این اقلیت در برابر طوفان های اجتماعی سیاسی و جریان هایی که درصدد کندن شیعه از بیخ و بن بودند، روایت حماسه ای است که جز با تلاش عالمان و شیعیانی که می خواستند عصر مهدویت را درک کنند و امید به آینده ی بشر داشتند، به دست نمی آید.