دوست نزديك‏تر از من به من است!

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ اقْرَبُ الَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريدِ.»

ما آدمى را آفريديم و از وسوسه‏هاى نفس او آگاه و از رگ قلبش به او نزديكتريم.
قرآن رابطه خدا با انسان را رابطه «قيّومى» و «احاطه‏اى» مى‏داند. در اين آيه نوع ديگرى از رابطه را بيان مى‏كند و آن، رابطه «قُربى و معيّتى» است؛ بدين معنا كه خداوند پيوسته با همه موجودات همراه است و در هيچ زمان و مكانى از آنها جدا نيست.

«وَ هُوَ مَعَكُمْ ايْنما كُنْتُمْ»

و او با شماست هر جا كه باشيد.
البته مقصود از نزديك بودن و معيّت، مانند نزديكى دو جسم با يكديگر نيست كه از مقوله هم‏فضايى، هم زمانى و مثل آن باشد. حضرت على عليه السلام مى‏فرمايد:

«مَعَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ لا بِمُقارَنَةٍ وَ غَيْرَ كُلِّ شَىْ‏ءٍ لا بِمُزايَلَةٍ»

او با همه چيز است بدون پيوستگى و غير از همه چيز است بدون گسيختگى.
تشبيه و تمثيل‏
نزديكى خدا به انسان از شدّت وابستگى ما به او سرچشمه مى‏گيرد. اين وابستگىِ‏شديد و رابطه تنگاتنگ در قالب وابستگيهايى نظير: دريا و قطره‏هايش، گل و برگهايش، جسم و سايه‏اش، دريا و امواجش، گل و عطرافشانى‏اش بيان شده، » ولى هيچ يك از آنها نمى‏تواند به درستى بيانگر نوع ارتباط خدا با جهان و انسان باشد و خود قرآن كه نزديك بودن خدا به انسان را نزديكى از شاهرگ و شريان قلب به انسان نزديكتر مى‏خواند براى تقريب ذهن است و گرنه قرب خدا از آن بالاتر و برتر است. علّامه طباطبائى (ره) در اين باره مى‏نويسد:
جمله «نَحْنُ اقْرَبُ الَيْه مِنْ حَبْلِ الْوَريد» مى‏خواهد مقصود را با عبارتى ساده و همه كس فهم ادا كند وگرنه مسأله نزديكى خدا به انسان مهمتر از آن و خداى سبحان بزرگتر از آن است؛ چرا كه خداوند كسى است كه نفس آدمى را آفريد و آثارى براى آن قرار داده است.
او بين انسان و نفسش و بين او و افعالش واسطه، و حتى از خود انسان به وى نزديكتر است و چون اين مطلب، مهم و تصوّرش براى مردم دشوار است آن را در حدّاقلّ عبارت ممكن بيان كرده و فرموده: «ما از رگ وريد او به او نزديك‏تريم» و يا در جاى ديگر قريب به اين معنا را آورده و فرموده: