دوست نزديكتر از من به من است!
«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ اقْرَبُ الَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريدِ.»
ما آدمى را آفريديم و از وسوسههاى نفس او آگاه و از رگ قلبش به او نزديكتريم.
قرآن رابطه خدا با انسان را رابطه «قيّومى» و «احاطهاى» مىداند. در اين آيه نوع ديگرى از رابطه را بيان مىكند و آن، رابطه «قُربى و معيّتى» است؛ بدين معنا كه خداوند پيوسته با همه موجودات همراه است و در هيچ زمان و مكانى از آنها جدا نيست.
«وَ هُوَ مَعَكُمْ ايْنما كُنْتُمْ»
و او با شماست هر جا كه باشيد.
البته مقصود از نزديك بودن و معيّت، مانند نزديكى دو جسم با يكديگر نيست كه از مقوله همفضايى، هم زمانى و مثل آن باشد. حضرت على عليه السلام مىفرمايد:
«مَعَ كُلِّ شَىْءٍ لا بِمُقارَنَةٍ وَ غَيْرَ كُلِّ شَىْءٍ لا بِمُزايَلَةٍ»
او با همه چيز است بدون پيوستگى و غير از همه چيز است بدون گسيختگى.
تشبيه و تمثيل
نزديكى خدا به انسان از شدّت وابستگى ما به او سرچشمه مىگيرد. اين وابستگىِشديد و رابطه تنگاتنگ در قالب وابستگيهايى نظير: دريا و قطرههايش، گل و برگهايش، جسم و سايهاش، دريا و امواجش، گل و عطرافشانىاش بيان شده، » ولى هيچ يك از آنها نمىتواند به درستى بيانگر نوع ارتباط خدا با جهان و انسان باشد و خود قرآن كه نزديك بودن خدا به انسان را نزديكى از شاهرگ و شريان قلب به انسان نزديكتر مىخواند براى تقريب ذهن است و گرنه قرب خدا از آن بالاتر و برتر است. علّامه طباطبائى (ره) در اين باره مىنويسد:
جمله «نَحْنُ اقْرَبُ الَيْه مِنْ حَبْلِ الْوَريد» مىخواهد مقصود را با عبارتى ساده و همه كس فهم ادا كند وگرنه مسأله نزديكى خدا به انسان مهمتر از آن و خداى سبحان بزرگتر از آن است؛ چرا كه خداوند كسى است كه نفس آدمى را آفريد و آثارى براى آن قرار داده است.
او بين انسان و نفسش و بين او و افعالش واسطه، و حتى از خود انسان به وى نزديكتر است و چون اين مطلب، مهم و تصوّرش براى مردم دشوار است آن را در حدّاقلّ عبارت ممكن بيان كرده و فرموده: «ما از رگ وريد او به او نزديكتريم» و يا در جاى ديگر قريب به اين معنا را آورده و فرموده:
«انَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ»
خدا بين انسان و قلبش واسطه و حائل مىشود.
معارف قرآن (ج6) كد 4/233، ص: 49
نسخه قابل چاپ | ورود نوشته شده توسط حضرت زینب(س) کرمان در 1389/10/19 ساعت 05:29:00 ق.ظ . دنبال کردن نظرات این نوشته از طریق RSS 2.0. |