منظور از جامعيّت امام اين است كه آن حضرت در ابعاد روحى و معنوى، فكرى و عملى شخصيت كاملى بودند.
در ميان همه انسان‏ها و رهبران جهان به جز انبيا و اولياى معصومين- عليهم السّلام- تا به امروز، شخصى به جامعيت امام خمينى- ره- پيدا نشده است. جمع تمامى صفات خوب در ايشان، از آن بزرگوار، شخصيتى استثنايى و اسطوره‏اى ساخته بود. او علاوه بر داشتن همه صفات اخلاقى، نفوذ كلمه بسيارى داشت كه توانست از يك جمع پريشان و پراكنده، يك امت بسازد و بزرگ‏ترين انقلاب قرن را برپا كند.
همين جامعيت او بود كه ميليون‏ها نفر، مشتاقانه آمدنش را جشن گرفتند و هزاران نفر جان و مالشان را فداى راهش نمودند و همه سختى‏ها را به جان خريدند و سرانجام ميليون‏ها نفر در خرداد 68 در بزرگ‏ترين تشييع جنازه تاريخ بشريت، او را بدرقه كردند.
مقام معظم رهبرى به عنوان شاگرد و جانشين آن حضرت و كسى كه طى ده سال پس از انقلاب، بالاترين مسئوليت‏ها را در زمان ايشان به‏عهده داشت، تنها كسى است كه بيشترين مطلب را راجع به آن حضرت بيان كرده و تا حدى توانسته است قسمتى از ويژگى‏هاى آن راهنما را بيان كند. اينك به گوشه‏اى از پيام حضرت آيت اللَّه خامنه‏اى كه به مناسبت رحلت امام صادر شده است، مى‏پردازيم:
آن بزرگوار قدرت ايمان را با عمل صالح، اراده پولادين را با همت بلند و شجاعت اخلاقى را با حزم و حكمت و صراحت لهجه و بيان را با صدق و متانت و صفاى معنوى و روحانى را با هوشمندى و كياست و تقوا و ورع را با سرعت و قاطعيت و ابهت و صلابت رهبرى را با رقت و عطوفت و خلاصه بسى خصال نفيس و كمياب را كه مجموعه آن در قرن‏ها و قرن‏ها به ندرت ممكن است در انسان بزرگى جمع شود، همه و همه را با هم داشت … او آن روح اللَّه بود كه با عصا و يد بيضاى موسوى و بيان و فرمان مصطفوى به نجات مظلومان كمر بست، تخت فرعون‏هاى زمان را لرزاند و دل مستضعفان را به نور اميد روشن ساخت و به جهان اسلام حركت و به مبارزان و مجاهدان فى سبيل اللَّه شهامت و شهادت داد. او بت‏ها را شكست و باورهاى شرك آلود را زدود، او به همه انسان‏ها نيز فهماند كه انسان كامل شدن، على وار زيستن و تا نزديكى مرزهاى عصمت پيش رفتن، افسانه نيست.                                    امام خمينى از جمله عالمان والامقامى بود كه قبل از آن كه رهبرى مردم را به دست بگيرد به خود سازى و تهذيب نفس پرداخت و توانست‏رذايل اخلاقى را از خود دور كند. پس از آن در صحنه تعليم و تربيت، شاگردانى پرورش داد، و مشكلات و علل سقوط و انحطاط جامعه اسلامى را شناخت. انسانيت و عزت مردم را بارور كرد و موفق شد دين را از داخل كتاب‏ها بيرون كشيده و به صحنه اجتماع بياورد.
شخصيت امام داراى ابعاد گوناگون بود، هرجا تكليف شرعى پيش مى‏آمد، بُعدى از ابعاد وجود او نمايان مى‏شد، در سال‏هاى قبل از انقلاب، مظهر نو آورى علمى در فقه و اصول، فلسفه و اخلاق بود، به همين جهت مردم بيشتر او را استادى بزرگ مى‏شناختند. حوادث سال‏هاى 41 و 42 كه دشمن سعى مى‏كرد اين كشور را از اسلام تهى كند، بُعد ديگر امام يعنى قدرت رهبرى، شجاعت و هوشيارى ايشان نسبت به حركات دشمن را مشخص ساخت. ايشان در تبعيد، پايه‏هاى انقلاب يعنى بحث‏هاى نظرى را بيان كرد و در مقابل همه نقشه‏ها و توطئه‏ها كه براى ساكت كردن او ريخته مى‏شد، از قبيل اخراج از عراق، شهادت فرزند برومندشان و نظاير آنها عكس العمل مناسب نشان داد و همه نقشه‏هاى دشمن را نقش بر آب كرد.
مقام معظم رهبرى عظمت كار امام را به ارتباطش با خدا و تهذيب نفس مى‏داند و مى‏فرمايد:
به بركت اين مرد (امام) دنيا و ايران تكان خورد، هرچند ما نقش ملت را در انقلاب، نقش اول و درجه يك مى‏دانيم. اما چه كسى اين ملت را اين گونه هدايت كرد. چه كسى اين همه سرچشمه را در آنهابه جوشش در آورد و اين همه استعداد را زنده كرد؟ آيا غير از آن روح بزرگ و آن انسان عظيم كس ديگرى بود؟ عظمت كار او به ارتباطش با خدا و تهذيب نفس او بر مى‏گردد. امام يك انسان مهذب بود. دشمنان داخلى و خارجى او نيز اين ويژگى را قبول داشتند و اعتراف مى‏كردند كه او آدم مؤمنى است.
اينك براى شرح جامعيّت امام قدس سره و بررسى ابعاد گوناگون شخصيت ايشان، بحث را در سه عنوان پى مى‏گيريم:
ابعاد روحى و معنوى‏
الف) پرستش خداوند
روح عبادت و بندگى، آن است كه انسان به تمام معنا، بنده خدا شود و در تمام افعال و كردار خويش، تابع دستور او باشد و در هر كارى فقط رضاى او را جستجو كند.
امام خمينى قدس سره عابدى فرزانه بود كه توانست خود را از بندهاى غير خدايى آزاد كند. او براى خود، قلبى سليم و درونى نورانى ساخت و در خدا فانى شد. ذكر، زيارت و تلاوت قرآن رفيق او بود. روزه‏هاى طاقت فرسا در گرماى نجف، روح او را صيقل مى‏داد، تا نماز را با نوافل نمى‏خواند، افطار نمى‏كرد و در يك كلام، تمام عمر خود را با عبادت گذراند. هر روز، به دفعات مكرر و در ساعات منظم قرآن مى‏خواند و اين عمل را در بستر بيمارى در آخرين روزهاى عمرشان نيز ادامه داد. امام دائم الذكر بود و پيوسته قلبش به ياد خدا مى‏تپيد.نماز از نظر امام، اهميت ويژه‏اى داشت. جان او از نماز نيرو مى‏گرفت، رازهاى نهفته نماز را با ديد ملكوتى خويش مى‏ديد و آنها را در كتاب‏هاى «سرّالصلوة» و «آداب الصلوة» با نثرى بديع، به يادگار گذاشت.
مقام معظم رهبرى درباره ارتباط آن عبد صالح خداوند مى‏فرمايد:
او اهل خلوت، اهل عبادت، اهل گريه نيمه شب، اهل دعا، تضرع، ارتباط با خدا، شعر و معنويت و عرفان و ذوق و حال بود.

صفحات: 1· 2