از تأثيرهاى باورهاى دينى، دميدن روح مسئوليت و تعهد در جان‏هاى مومنان و پارسايان مى‏باشد. باورهاى دينى انسان‏هاى مومن را در برابر خويشتن، جامعه، دين و ارزش‏هاى دينى و از همه مهم‏تر خداوند متعال مسئول و متعهد مى‏سازد. بر اساس باورهاى دينىِ‏برگرفته از متون دينى ما، انسان در گرو اعمال خويش است. و سعادت و شقاوتش بسته به نوع و رفتار او و انگيزه‏اش از انجام آن مى‏باشد و هر عمل نيك و صالحى كه انجام دهد به سود او است. بر اساس آموزه‏هاى دينى، مومنان در برابر جامعه‏اى كه در آن زندگى مى‏كنند نيز مسئول مى‏باشند و نمى‏توانند نسبت به آنچه كه در جامعه مى‏گذرد بى‏تفاوت باشند. همچنين سرنوشت امت‏ها از نظر گاه قرآن كريم در گرو اعمال و رفتار آدميان است. اگر انسان‏ها تقوا پيشه كنند، بركات و نعمت‏هاى الهى بر آنان نازل مى‏گردد و اگر راه معصيت و ظلم در پيش گيرند نقمت و عذاب الهى بر سرشان فرود مى‏آيد:
إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى‏ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ (رعد: 11) خدا سرنوشت هيچ قومى را تغيير نمى‏دهد مگر آنكه آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند.
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى‏ آمَنُوا وَاتَّقَوا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ وَلكِن كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ (اعراف: 96)
و اگر اهل شهرها و آباديها ايمان مى‏آورند و تقوا پيشه مى‏كردند بركات آسمان و زمين را بر آنها مى‏گشوديم ولى تكذيب كردند ما هم آنان را به كيفر اعمالشان مجازات كرديم.
أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا مِن قَبْلِهِمْ مِن قَرْنٍ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّن لَكُمْ وَأَرْسَلْنَا السَّماءَ عَلَيْهِم مِدْرَاراً وَجَعَلْنَا الْأَنْهَارَ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمْ فَأَهْلَكْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ. (انعام: 6) آيا نديدند چقدر از اقوام پيشين را هلاك كرديم، اقوامى كه از شما نيرومندتر بودند و قدرت هايى به آنها داده بوديم كه به شما نداده بوديم: باران‏هاى پى در پى براى آنها فرستاديم و از زير (آباديهاى) آنها نهرها را جارى ساختيم (اما هنگامى كه سركش و طغيان كردند) آنان را به خاطر گناهانشان نابود كرديم.
باورهاى دينى از منظر مومنان جايگاه بس خطيرى دارند و همواره در حفظ آن‏ها مى‏كوشند.
اين انسان‏هاى پارسا و خردمند، پاسدارى از هر آنچه را مربوط به دين است و رنگ دين دارد وظيفه خود مى‏دانند. به همين دليل در برابر انديشه‏هاى باطل و كسانى كه به حريم اين ارزش‏هاى دينى، سرزمين و حكومت اسلامى تهاجم نمايند سرسختانه مى‏ايستند. آنان همچنين‏خود را در برابر رهبر و ولى امر مسلمانان مسئول و متعهد مى‏دانند و اطاعت از دستورات ولى را بر خود فرض مى‏شمارند، زيرا بر اين باورند كه سرپيچى از فرامين رهبرى جامعه موجب سستى، گسستگى و تفرقه و حتى باعث شكست و ناكامى است.
از آنجا كه سر چشمه باورهاى دينى ايمان به خداوند متعال است همه مسئوليت‏هاى فوق در حقيقت مسئوليت در برابر خداوند متعال است. انسان مومن از آن رو احساس مسئوليت مى‏كند كه خداوند او را در سرنوشت خود مسئول قرار داده است، از او خواسته تا در برابر سرنوشت انسان‏هاى ديگر و اصلاح و فساد آن‏ها نظاره‏گر نباشد، به ريسمان الهى چنگ زند و از تفرقه بپرهيزد. از دين، ارزش‏هاى دينى، كيان اسلامى و حكومت اسلامى جانبدارى نمايد.
بنابراين مومنان خود را در برابر آفريدگار و پروردگار خويش مسئول و پاسخگو مى‏بينند و بيش‏ترين تلاش را مى‏كنند تا از انجام اين مسئوليت‏ها سرافراز بيرون آيند و رضايت الهى و سعادت جاودان را به دست آورند.

_{مجموعه آثار پژوهشکده تحقیقات اسلامی}