حضرت مهدى (عج) در روايات اهل سنت‏
محدثان بزرگ اهل سنت در كتابهاى خود بطور فراوان روايات مربوط به حضرت مهدى (عج) را از پيامبر اكرم (ص) نقل كرده‏اند؛ بعضى از اين روايات در مورد نسب آن حضرت و بعضى در مورد شيوه حكومتدارى و عدالت‏گسترى اوست و بعضى ديگر در مورد علايم و حوادث قبل از ظهور و غير اينها از مسايل مربوط به آن حضرت است. در اينجا به ذكر چند نمونه از آن روايات مى‏پردازيم.
ض ابو سعيد خدرى مى‏گويد: پيامبر (ص) فرمود: «مهدى از من است. او داراى پيشانى باز، روشن و بينى كشيده‏اى است، زمين را پر از عدل و داد مى‏كند آن سان كه از ظلم و ستم پر شده است، هفت سال فرمانروايى مى‏كند. «1»
ض همو نقل مى‏كند كه پيامبر فرمود:شما را به «مهدى» (عج) مژده دهم. او در حال اختلاف مردم و (وقوع) زلزله‏ها، در ميان امّتم برانگيخته مى‏شود، زمين را از عدل و داد پر مى‏كند آن‏گونه كه از ظلم و جور پر شده است.
ساكنان آسمان و زمين از او خشنود مى‏شوند، ثروت را بطور صحيح تقسيم مى‏كند. مردى گفت: منظور چيست؟ حضرت فرمود: (يعنى) بطور مساوى ميان مردم تقسيم مى‏كند …. «2»
ض نيز همو مى‏گويد: ترسيديم بعد از پيامبر (ص) گرفتارى و مشكلاتى داشته باشيم، از اين رو از پيامبر (ص) سؤال كرديم. او فرمود:در ميان امّتم «مهدى» خواهد بود كه خروج مى‏كند و پنج يا هفت يا نه سال (ترديد از راوى است) زندگى مى‏كند … سپس فرمود: مرد نيازمند نزد مهدى مى‏آيد و مى‏گويد: اى مهدى، با عطايت بى‏نيازم كن. پس مهدى آن قدر مال و ثروت در دامنش مى‏ريزد كه بتواند با خودش ببرد.»«3»
ض محمد بن حنفيه از پيامبر (ص) چنين نقل مى‏كند:مهدى از ما اهل بيت است، خداوند كار او را در يك شب اصلاح مى‏كند. «4»
ض عبدالله زبيدى مى‏گويد پيامبر (ص) فرمود:مردمى از مشرق زمين خروج مى‏كنند و زمينه را براى (حكومت) مهدى (عج) آماده مى‏نمايند. «5»
ض ابى سلمه، چوپان شتران پيامبر مى‏گويد: از پيامبر (ص) شنيدم كه فرمود:شبى كه خداوند مرا در آسمانها سير داد، به من فرمود: … اى محمد، من تو و على، فاطمه، حسن، حسين و امامان از فرزندان او را، از نور خود آفريدم … سپس فرمود: به طرف راست عرش توجه كن كه من متوجه آن ناحيه شدم، ناگهان ديدم على، فاطمه، حسن، حسين و فرزندان او تا مهدى را كه در ميان انبوهى از نور ايستاده و نماز مى‏گزارند و مهدى در وسط آنها بود، انگار ستاره درخشانى است. خداوند فرمود: اى محمد، آنان حجتهاى منند و از ميان عترتت، مهدى انتقام گيرنده است. سوگند به عزت و جلالم، او حجت اوليايم و انتقام گيرنده از دشمنانم است. «6»
حضرت مهدى (عج) در روايات شيعه‏
محدثان و راويان شيعى نيز، روايات مربوط به حضرت مهدى (عج) را از اهل بيت پيامبر (ص) نقل كرده‏اند. بخشى از اين روايات مستند به پيامبر اكرم (ص) و بخشى ديگر سخنان خود آن بزرگواران است كه به موجب حديث ثقلين و منزلت و احاديث فراوان ديگر، مرجع رسمى‏امت بعداز پيامبر (ص) هستند. اينك به ذكر چند نمونه‏از آن روايات مى‏پردازيم.
ض جابر از امام باقر (ع) اين گونه نقل مى‏كند:
عمر از اميرالمؤمنين (ع) در مورد مهدى و نام او سؤال كرد. امام (ع) در پاسخ فرمود: امّااسمش را نمى‏گويم، زيرا حبيب و دوستم (محمد (ص)) با من پيمان بسته كه اسمش را نياورم تا وقتى كه خداوند او را برانگيزد و آن (احتمالًا زمان برانگيخته شدنش) از چيزهايى است كه خداوند علم آن را نزد پيامبرش به وديعه سپرده است. «7»
ض ابوبصير از امام صادق (ع) و آن حضرت از پيامبر (ص) نقل كرده كه فرمود:مهدى از فرزندان من است، نامش نام من و كنيه‏اش كنيه من است، از نظر اخلاق و خلقت شبيه‏ترين مردم به من است، براى او غيبت و سرگردانى‏اىخواهد بود تا اينكه مردم در آيين‏شان دچار گمراهى شوند. در آن زمان مهدى مانند ستاره فروزان به مردم رو مى‏نمايد و زمين را از عدل و داد پر مى‏كند آن طور كه از ظلم و ستم پر شده است. «8»
ض اصبغ بن نباته مى‏گويد: روزى نزد امير مؤمنان على (ع) آمدم، ديدم در حال فكركردن است و بر روى زمين خط مى‏كشد. گفتم: اى امير مؤمنان، آيا (تفكر و اندوهت) به خاطر رغبت و اشتياق به زمين است (كه مالك آن شوى و فرمانت نافذ باشد؟) او فرمود:نه، سوگند به خدا، هرگز حتى براى يك لحظه به زمين و دنيا رغبت و ميلى نداشتم؛ ليكن به مولودى مى‏انديشيدم كه بعد از من و يازدهمين از فرزندان من است؛ همان مهدى كه زمين را از عدل و داد پر مى‏كند آن سان كه از ظلم و ستم پر شده است. «9»
ض صفوان از امام صادق (ع) نقل كرده كه فرمود:سوگند به خدا، مهدى شما از شما غايب مى‏گردد تا حدى كه فرد نادان مى‏گويد: خداوند احتياجى به آل‏محمد (ص) ندارد. سپس مهدى مانند ستاره فروزان به مردم رو مى‏آورد و زمين را از عدل و داد پر مى‏كند آن گونه كه از ظلم و ستم پر شده است. «10»
ض عبدالعظيم حسنى مى‏گويد: بر آقايم امام جواد (ع) وارد شدم و مى‏خواستم از «قائم» سؤال كنم كه آيا او همان مهدى است يا غير اوست. حضرت قبل از سؤال من، سخن آغاز كرد و فرمود:«اى ابوالقاسم! قائم ما همان مهدى است كه لازم است در غيبت او انتظارش را بكشند و در هنگام ظهورش اطاعتش كنند و او سومين از فرزندان من است.
به كار بردن لقب «قائم» و «مهدى» توسط امام جواد (ع) در مورد امام دوازدهم نشان مى‏دهد كه اين كاربرد، هيچ‏گاه در ميان مردم بويژه شيعيان، موجب ايجاد حيرت نمى‏شد؛ زيرا همه مى‏دانستند كه اين دو واژه به شخص واحدى برمى‏گردد و قائم، همان مهدى است كه بايد رسالت و نقش خود را به عنوان دادگستر جهان در آينده ايفا كند و تعليم حضرت جواد (ع) به عبدالعظيم نيز، همين گونه بود.
در پايان اين بحث براى تأييد و تثبيت بيشتر ادعاى فراگير بودن اعتقاد به ظهور حضرت مهدى (عج) در ميان همه مسلمانان حتّى وهابيان كه با شيعه سر ستيز دارند، به نامه تعدادى از علماى حجاز در پاسخ به سؤال فردى كنيايى در ارتباط با حضرت مهدى (عج) اشاره مى‏كنيم.
او مهدى موعودى است كه خروجش در آخر زمان مورد انتظار است و خروج او از نشانه‏هاى قيامت كبرى است. او از مغرب زمين آشكار مى‏گردد و در حجاز در مكه مشرفه بين ركن و مقام، بين در كعبه و حجرالاسود با او بيعت مى‏شود. او به هنگام گسترش فساد و انتشار كفر و ظلم و ستم ظاهر شده و زمين را از عدل و داد پر مى‏كند. آن‏گونه كه از ظلم و ستم پر شده است. او بر تمام جهان حكومت مى‏كند … او آخرينِ خلفاى راشدين دوازده‏گانه‏اى است كه پيامبر (ص) در كتب صحاح  از آنان خبر داده است و احاديث مهدى از طريق بسيارى از صحابه از پيامبر (ص) نقل شده است … محدثان و حافظان حديث، تصريح كرده‏اند كه احاديث وارد در مورد مهدى بطور قطع، صحيح و متواتر است. بنابراين، اعتقاد به ظهور مهدى واجب و اين جزو عقايد اهل سنت و جماعت محسوب مى‏شود و جز افراد نادان و بى‏خبر يا بدعتگزار، آن را انكار نمى‏كنند.
مدير اداره مجمع فقهى اسلامى- محمد منتصر كنانى
نتيجه اينكه تأمل در روايات نبوى (ص) و اهل بيت او كه بخشى از آنها به عنوان نمونه در اين درس- از منابع شيعه و سنى- ذكر گرديد، اين مدّعا را اثبات مى‏كند كه زمامدارى آينده حكومت واحد جهانى، منحصر در شخصيتى به نام «مهدى» (عج) است و عقيده به ايشان، يك عقيده مشترك اسلامى ميان همه فرقه‏ها و مذاهب اسلامى است.
_{1- سنن ابی داود ج4ص107}

_{2- سنن احمد حنبل ج 3 ص 37}

_{3- سنن ترمذی ج 3ص343}

_{4- سنن ابن ماجه ج2ص1367}

_{5- همان 1368}

_{6- المهدی الموعود المنتظرابراهیم بن محمد شافعی  ص91-92}

_{7- بهار الانوار ج31ص54}

_{8 بهار الانوار ج 51ص 72}

_{9- الغیبه محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی ص141-42}

_{10 بهار الانوار ج 51ص145}

_{امامت مهدی از اعتقاد ما ص 25 مجموعه زمزم}